W naszym życiu często doświadczamy różnych form złożonych interakcji społecznych, a odrzucenie jest jednym z aspektów, który może wpłynąć na naszą psychikę. Jednakże nie wszyscy reagujemy na to zjawisko w taki sam sposób. Niektórzy ludzie stosują strategię obronną “odrzucam, zanim zostanę odrzucona”. Jest to zjawisko psychologiczne, w którym osoba unika potencjalnego odrzucenia, unikając sytuacji społecznych lub odrzucając innych, zanim sama zostanie odrzucona. Jest to rodzaj obrony przed emocjonalnym bólem, który towarzyszy odrzuceniu.
Przyczyny
Istnieje wiele czynników, które mogą wpłynąć na to, dlaczego ludzie wybierają tę strategię obronną:
- Lęk przed odrzuceniem: Jednym z głównych powodów, dla których ludzie stosują strategię “odrzucam, zanim zostanę odrzucona” jest lęk przed odrzuceniem. Badania sugerują, że odrzucenie może powodować silny ból emocjonalny i negatywnie wpływać na naszą samoocenę (Leary, 2007). Osoby, które doświadczyły odrzucenia w przeszłości, często unikają sytuacji,
w których mogą zostać odrzucone, aby uniknąć ponownego doznania tego bólu. - Niska pewność siebie: Osoby o niskiej samoocenie mogą obawiać się, że zostaną odrzucone, co skłania je do unikania sytuacji społecznych. Odrzucanie innych staje się formą obrony przed własnym odrzuceniem. Jest to mechanizm pozwalający uniknąć sytuacji, która mogłaby potwierdzić ich przekonania o własnej niskiej wartości (Baumeister, 1993).
- Ochrona przed emocjonalnym bólem: Odrzucenie jest doświadczeniem bolesnym emocjonalnie, które może prowadzić do poczucia izolacji i depresji (MacDonald & Leary, 2005). Stosując strategię “odrzucam zanim zostanę odrzucony,” niektórzy ludzie starają się uniknąć tego bólu, chociaż może to prowadzić do izolacji społecznej.
Badacze z dziedziny psychologii społecznej przeprowadzili wiele badań w celu zrozumienia strachu przed odrzuceniem. Jednym
z kluczowych wniosków jest to, że źródła tego lęku można często odnaleźć w naszej przeszłości. Doświadczenia z dzieciństwa, takie jak odrzucenie przez rodziców, rówieśników lub trudne relacje rodzinne, mogą prowadzić do kształtowania przekonań i mechanizmów obronnych, które pozostają z nami w dorosłym życiu.
Skutki
Osoby, które odrzucają innych, zanim zostaną odrzucone, często obawiają się intymności i zranienia emocjonalnego. Dlatego starają się utrzymać dystans i kontrolować sytuację, unikając zaangażowania w zbyt bliskie relacje. To może prowadzić do samospełniającej
się przepowiedni, ponieważ ich zachowanie może odstraszać innych i faktycznie prowadzić do odrzucenia.
Choć strategia “odrzucam, zanim zostanę odrzucona” może wydawać się skuteczną w krótkim okresie i zapewnić krótkotrwałe poczucie bezpieczeństwa, ma negatywne skutki w dłuższej perspektywie. Ostatecznie prowadzi do izolacji społecznej i ogranicza możliwość nawiązywania zdrowych, satysfakcjonujących relacji interpersonalnych. Osoby stosujące tę strategię często nie rozwijają swoich umiejętności społecznych i trudno im przezwyciężyć lęk przed odrzuceniem. Długotrwałe stosowanie tej strategii może przyczynić się do nasilenia problemów związanych z izolacją społeczną i depresją.
Jak przełamać schemat?
Przełamanie tego zwyczaju wymaga świadomości i pracy nad sobą. Oto kilka kroków, które mogą pomóc w radzeniu sobie
z nieskutecznym mechanizmem obronnym:
- Rozwijaj samoświadomość: Zrozum swoje myśli i uczucia związane z odrzuceniem. Świadomość swoich lęków to pierwszy krok do ich przezwyciężenia.
- Zmieniaj myślenie: Pracuj nad pozytywnym myśleniem i unikaj pesymistycznych scenariuszy. Skup się na swoich mocnych stronach i osiągnięciach.
- Wchodź w nowe sytuacje: Nie unikaj nowych wyzwań. Im częściej będziesz wchodzić w nowe sytuacje, tym bardziej pewny siebie staniesz się z czasem.
- Szukaj wsparcia: Nie bój się prosić o pomoc. Rodzina, przyjaciele lub organizacje takie jak Stowarzyszenie Widzących Więcej mogą być cennym źródłem wsparcia.
Wsparcie psychologiczne i terapia
Warto zrozumieć, że przezwyciężenie strategii “odrzucam, zanim zostanę odrzucona” może wymagać wsparcia i pracy nad własnym rozwojem osobistym. Strategia ta jest mechanizmem obronnym, który można zmieniać i rozwijać. Psychoterapia może być skuteczną formą pomocy w radzeniu sobie z lękiem przed odrzuceniem oraz niską samooceną. Terapeuci pomagają osobom zrozumieć korzenie tych problemów i rozwijać zdrowe mechanizmy obronne. Warto skorzystać z pomocy psychologa lub terapeuty, aby przepracować swoje lęki i przekształcić tę strategię w zdrowe podejście do relacji społecznych.
Podsumowanie
“Odrzucam, zanim zostanę odrzucona” to zjawisko psychologiczne, które ma swoje źródła w lęku przed odrzuceniem i niskiej samoocenie. Stosowanie tej strategii obronnej może wydawać się atrakcyjne i korzystne w krótkim okresie, ale ma negatywne, długoterminowe konsekwencje dla zdolności nawiązywania zdrowych relacji społecznych. Warto zrozumieć, że istnieją sposoby na przezwyciężenie tej strategii i rozwijanie zdrowych mechanizmów obronnych, a terapia psychologiczna może stanowić ważne narzędzie w tym procesie. Praca nad zmianą tej strategii obronnej może przynieść wiele korzyści dla zdrowia psychicznego i jakości życia.
Autorka artykułu: Karolina Pietrzak
Bibliografia:
Baumeister, R. F. (1993). Self-esteem: The puzzle of low self-regard. New York: Plenum.
Leary, M. R. (2007). Motivational and emotional aspects of the self. Annual Review of Psychology, 58, 317-344.
MacDonald, G., & Leary, M. R. (2005). Why does social exclusion hurt? The relationship between social and physical pain. Psychological Bulletin, 131(2), 202-223.